Αναμφίβολα αν κάτι σημάδεψε μέσα στο 2022 την ιστορία του πλανήτη αυτό δεν είναι άλλο από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ένας εφιάλτης που ξύπνησε στην Ευρώπη την 24η Φεβρουαρίου 2022 και άλλαξε το γεωπολιτικό χάρτη σε διεθνές επίπεδο. Αν και ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη θα μπορούσε κανείς να πει ότι υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι.
«Ο πόλεμος στην Ουκρανία εξελίσσεται σε θεμελιακής γεωστρατηγικής σημασίας για τη γεωπολιτική εικόνα του Ευρασιατικού χώρου. Δεν είναι απλώς το πιο σημαντικό γεγονός του 2022, το οποίο βρίσκεται εν εξελίξει, αλλά είναι και ένα γεγονός που θεωρείται μείζονος σημασίας. Ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Έχει φέρει στην επιφάνεια πολλά ζητήματα τα οποία ήταν κάτω από το χαλί τις τελευταίες δύο δεκαετίες», ανέφερε ο Χρήστος Ιακώβου πολιτικός αναλυτής και διεθνολόγος ο οποίος ανέλυσε στη Cyprus Times πώς διαμορφώθηκε ο γεωπολιτικός χάρτης μέσα στη χρονιά που μας πέρασε.
Σύμφωνα με τον κύριο Ιακώβου, μέχρι στιγμής, ο πόλεμος ανέδειξε τρία στοιχεία:
- 1ον ανέδειξε ασυμμετρίες μεταξύ της Ευρώπης και της Ρωσίας και μεταξύ της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ
- 2ον επαναβεβαίωσε με έναν πιο κατηγορηματικό τρόπο το ρόλο του ΝΑΤΟ στον ευρωπαϊκό χώρο σε μία εποχή που υπήρχε αμφισβήτηση για το ρόλο και την αποστολή του στην περιοχή και
- 3ο με τη διαφαινόμενη ήττα της Ρωσίας οι οποιεσδήποτε ηγεμονικές της αξιώσεις να επανέλθει δυναμικά στον χώρο της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και ταυτόχρονα να διευρύνει την επιρροή της κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη εξανεμίζονται.
Διαφωνίες στην ΕΕ αλλά… δεν πέτυχε ο στόχος της Ρωσίας
Από την πρώτη στιγμή στην πλειονότητα τους οι χώρες κατέκριναν τον πόλεμο και στάθηκαν στο πλευρό της χώρας του Ζελένσκι, στέλνοντας ανθρωπιστική αλλά και στρατιωτική βοήθεια, ωστόσο καμία δεν είχε στρατιωτική συνδρομή με ανθρώπινο δυναμικό. Η ΕΕ αλλά και οι ΗΠΑ αρκέστηκαν σε κυρώσεις έναντι στη Ρωσία, φέρνοντας διαφωνίες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά τις διαφορετικές θέσεις δεν υπήρξε διάσπαση, κάτι που θα ευνοούσε, όπως ανέφερε ο κύριος Ιακώβου τους στόχους της Μόσχας.
«Διαφωνίες υπήρξαν σε ότι αφορά τις τελικές επιλογές που παίρνονται επί των αποφάσεων αλλά όχι διάσπαση. Αυτός ήταν ο στρατηγικός στόχος της Ρωσίας, μια παρατεταμένη διάρκεια του πολέμου να οδηγήσει σε διάσπαση της ενότητας της Ευρώπης και της στρατηγικής σχέσης μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ λόγω των ασυμμετριών. Λόγω δηλαδή από τη μία της πολεμικής της ΕΕ έναντι της Ρωσίας και από την άλλη της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό αέριο. Αυτές οι ασυμμετρίες οδήγησαν τον Πούτιν σε λάθος υπολογισμούς με αποτέλεσμα να μην υλοποιηθούν. Όσο περνά, μάλιστα, ο καιρός και δε μπορεί να πετύχει τους στρατιωτικούς του στόχους στην Ουκρανία άλλο τόσο διαφαίνεται η ήττα για τη Ρωσία».
Κερδισμένοι ΗΠΑ και ΝΑΤΟ
Την ίδια ώρα Ηνωμένες Πολιτείες και ΝΑΤΟ εμφανίζονται -επί του παρόντος- οι κερδισμένοι.
«Χωρίς αμφιβολία κερδισμένοι είναι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Υπήρχαν και αρνητικά στοιχεία για τους Αμερικανούς τα οποία ανατράπηκαν ως προς τον ρόλο τους στον ευρωπαϊκό χώρο. Το ΝΑΤΟ απέκτησε λόγο ύπαρξης. Οι επεμβάσεις των ΗΠΑ την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, κυρίως στο Ιράκ το 2003, έσπασαν την ενότητα του δυτικού κόσμου όπως αυτή εκδηλώθηκε τη δεκαετία του 1990 καθώς βρέθηκαν αντίπαλοι με έναν νέο εχθρό τον αντιαμερικανισμό, ο οποίος άρχισε να διευρύνεται και στον ευρωπαϊκό χώρο. Αποτέλεσμα αυτού να αμφισβητείται η χρησιμότητα και ο ρόλος των ΗΠΑ ως παγκόσμιας δύναμης. Μετά από μία περίοδο παρατεταμένης αμφισβήτησης τώρα επιστρέφουν, μέσω του ΝΑΤΟ, ως δύναμη η οποία μπορεί να διασφαλίσει τη ενότητα του δυτικού κόσμου. Τόσο απέναντι στη Ρωσία όσο, αν χρειαστεί, και απέναντι στην Κίνα».
Εξάλλου, όπως επεσήμανε, το ότι διολισθαίνει η σκανδιναβική ουδετερότητα όπως είδαμε με Φιλανδία και Σουηδία είναι απόδειξη της επιτυχίας των Αμερικανών να παρουσιάσουν τη γεωστρατηγική τους ως αναγκαία.
Τα «παιχνίδια» και τα ρίσκα του Ερντογάν
Σαφώς και πίσω από έναν πόλεμο, όσο απάνθρωπο κι αν ακούγεται, «παίζονται» διάφορα πολιτικά παιχνίδια. Ένας οφθαλμοφανής παίκτης ενός τέτοιου παιχνιδιού είναι η Τουρκία η οποία προσπαθεί με κάθε τρόπο να εκμεταλλευτεί και να εμφανιστεί ως ειρηνοποιός.
«Η Τουρκία προσπαθεί να εκμεταλλεύεται τις διάφορες συγκρούσεις που υπάρχουν πλησίον των συνόρων της, τόσο στη Συρία όσο και στο ζήτημα της Ουκρανίας. Την είδαμε σε κάποια ζητήματα να αποστασιοποιείται από το ΝΑΤΟ ώστε να παρουσιάζεται ως ένας ενδιάμεσος διαπραγματευτής αλλά και ως κράτος, το οποίο λειτουργεί σε ένα δικό του υποσύστημα ασφαλείας. Αυτό μπορεί να επιφέρει στον Ερντογάν βάσιμα βραχυπρόθεσμα οφέλη. Ωστόσο μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει την Τουρκία σε επικίνδυνα μονοπάτια, ειδικά αν τα παιχνίδια που παίζει την ταυτίσουν με έναν ηττημένο κατά την έκβαση του πολέμου. Στο παρόν στάδιο ο Ερντογάν έχει τον έλεγχο αυτού του παιχνιδιού αλλά δεν είναι σίγουρο ότι αυτό θα του φέρει οφέλη σε βάθος χρόνου».
Η μεγάλη χαμένη και ο νέος χρόνος
Πέραν από τις ανθρώπινες απώλειες, γεωπολιτικά η μεγάλη χαμένη του πολέμου αυτή τη στιγμή δε μπορεί, σύμφωνα με τον κύριο Ιακώβου, να θεωρηθεί άλλη πέραν από τη χώρα του Τσάρου.
«Μεγάλη χαμένη γεωστρατηγικά είναι η Ρωσία, ότι πήγε να κερδίσει το έχασε. Οι επιλογές που έκανε την οδήγησαν μόνο σε αδιέξοδα. Το 2023 θα πρέπει να αναμένουμε την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία, η οποία θα αποκρυσταλλώσει όλα αυτά τα οποία κέρδισαν ΗΠΑ και ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του».
Της Γεωργίας Μιχαήλ