Πολλοί εξεπλάγησαν από την ξαφνική αλλαγή πλεύσης, τουλάχιστον ως προς την επίσημη ρητορική, του μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα Αλφέγιεφ, επικεφαλής του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της Εκκλησίας της Ρωσίας.
Τα τελευταία 4 περίπου χρόνια, από όταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο ορθότατα και κανονικότατα αποκατέστησε τη Μητρόπολη Κιέβου και χορήγησε τον Τόμο Αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, ο «υπουργός εξωτερικών» του πατριαρχείου Μόσχας δεν έπαυσε να εξαπολύει μύδρους, απειλές, τελεσίγραφα, συκοφαντίες, απαξιωτικές αναφορές και άλλα παρόμοια τόσο κατά του Ιερού Κέντρου της Ορθοδοξίας όσο και κατά όλων των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, που είτε σκέφτονταν είτε τελικά αποφάσισαν να συντονιστούν με αυτή τη δίκαιη και σύμφωνη με τους Ιερούς Κανόνες και την εκκλησιαστική παράδοση αιώνων απόφαση της Μητρός Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας. Μια απόφαση που διόρθωσε οριστικά και αμετάκλητα τις αντικανονικές και ιστορικά άδικες συνέπειες της κατά τον 17ο αιώνα πρώιμης μοσχοβίτικης εισβολής στην Ουκρανία και στο κανονικό έδαφος του Οικουμενικού Θρόνου, την ιστορική Μητρόπολη Κιέβου, το ιερό κέντρο μέσω του οποίου η Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως μεταλαμπάδευσε την Ορθόδοξη πίστη στους λαούς των Ρως.
Για πρώτη φορά από όταν η Εκκλησία της Ρωσίας αποφάσισε να επιτεθεί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο με όλα τα πρόσφορα σε αυτήν μέσα, ο μητροπολίτης Ιλαρίων, μιλώντας στη ρωσική τηλεόραση, υιοθετεί μια διαφορετική γλώσσα, σαφώς ηπιότερη και θετικότερη, αναφορικά με τις διαφωνίες που προκλήθηκαν στην Ορθόδοξη Εκκλησία κατά τα τελευταία έτη, συνεπεία των αντικανονικών και ιμπεριαλιστικών συμπεριφορών της Μόσχας. Για πρώτη φορά δεν κατηγορεί τις Εκκλησίες που αναγνώρισαν το Ουκρανικό Αυτοκέφαλο ως «εχθρούς» της Εκκλησίας της Ρωσίας που απεργάζονται τάχα τη διάλυσή της. Δεν επαναλαμβάνει τα γνωστά, σοβιετικής εμπνεύσεως, αφηγήματα που έχουν κυριαρχήσει στο δημόσιο λόγο των παραγόντων της Εκκλησίας της Ρωσίας την τελευταία τριετία.
Έτσι, στην επίσημη ιστοσελίδα του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της Εκκλησίας της Ρωσίας, διαβάζουμε:
“Μητροπολίτης Ιλαρίωνας: Αργά ή γρήγορα θα βρεθεί λύση, η οποία θα επιτρέψει τη θεραπεία των τραυμάτων, που προκλήθηκαν στο σώμα της παγκόσμιας Ορθοδοξίας.
Ο πρόεδρος του ΤΕΕΣ μητροπολίτης Ιλαρίωνας έθιξε στην τηλεοπτική εκπομπή «Εκκλησία και κόσμος» το θέμα των σχέσεων με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Κύπρου και Ελλάδος, οι οποίες έχουν περιπλακεί μετά την αναγνώριση από αυτές της νομιμότητας της σχισματικής κοινότητας στην Ουκρανία.
«Δεν νομίζω ότι πρέπει να τους θεωρούμε εχθρούς», τόνισε ο μητροπολίτης Ιλαρίωνας, απαντώντας στην ερώτηση της παρουσιάστριας της εκπομπής «Εκκλησία και κόσμος» στο τηλεοπτικό δίκτυο «Ρωσία 24» Αικατερίνης Γκρατσιόβα.
«Τείνω προς το να εκλαμβάνω αυτή την κατάσταση ως προσωρινές δυσκολίες, τις οποίες η Ορθόδοξη Εκκλησία θα υπερκεράσει οπωσδήποτε. Αργά ή γρήγορα θα βρεθεί κάποια πανορθόδοξη ή διορθόδοξη λύση, η οποία θα επιτρέψει τη θεραπεία των τραυμάτων, που προκλήθηκαν στο σώμα της παγκόσμιας Ορθοδοξίας και θα αποκαταστήσει την πλήρη κοινωνία μεταξύ των Εκκλησιών», είπε ο ιεράρχης.”
Αυτό το «αργά ή γρήγορα θα βρεθεί λύση» είμαι βέβαιος ότι ο μητροπολίτης Ιλαρίων το γνώριζε από την πρώτη στιγμή. Και έμπειρος περί τα εκκλησιαστικά είναι και ακαδημαϊκή παιδεία διαθέτει. Δεν έχει λοιπόν κανένα ελαφρυντικό για τον πρότερο δηλητηριώδη βίο και λόγο του κατά των «εχθρών» της «Αγίας Ρωσίας». Άλλωστε, όπως και ο ίδιος και όλοι όσοι κατέχουν στοιχειωδώς την εκκλησιαστική ιστορία γνωρίζουν, κανένα από τα μέχρι τούδε χορηγηθέντα Αυτοκέφαλα δεν υπήρξε ανέφελο, σχεδόν κανένα δεν έγινε ταυτόχρονα από όλους αποδεκτό, κάποια δε εξ αυτών, όπως τα Αυτοκέφαλα των Εκκλησιών Ελλάδος και Βουλγαρίας, ξεκίνησαν με σχίσματα και αντικανονικές αποσπάσεις εδαφών από τη Μητέρα Εκκλησία. Στο τέλος όμως, «αργά ή γρήγορα», και μόνο αφού η Μητέρα Εκκλησία ευλόγησε και κανονικώς εγκαθίδρυσε με σχετικούς Τόμους τα Αυτοκέφαλα αυτά, όλοι συντονίστηκαν με το σωστό, το δίκαιο, το κανονικό, όπως ακραιφνώς διακονείται εδώ και αιώνες από την Πρωτόθρονο και Πρωτεύθυνο Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως.
Προς τι λοιπόν όλες αυτές οι κραυγές, αλλά και οι ρεβανσιστικές προκλήσεις από μέρους της Μοσχοβίας;
Προς τι η διακοπή του μνημοσύνου των Ορθοδόξων Προκαθημένων από το Μοσχοβίτη πατριάρχη ή, ακόμη χειρότερα, οι αντικανονικές εκδικητικές εισπηδήσεις στα κανονικά εδάφη άλλων Εκκλησιών, και μάλιστα των παλαιφάτων Αποστολικών Θρόνων, όπως η Κωνσταντινούπολη ή η Αλεξάνδρεια;
Προς τι όλο αυτό το «νταβατζιλίκι», όπως εξαρχής πρώτος το είχα ονομάσει, του πατριάρχη Κυρίλλου, του μητροπολίτη Ιλαρίωνα και όλων των λοιπών ιθυνόντων της Εκκλησίας της Ρωσίας;
Προς τι η συμμετοχή σε αυτές τις υβριστικές και συκοφαντικές επιθέσεις κατά του ίδιου του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου -ως μη όφειλαν- ακόμη και κορυφαίων πολιτικών παραγόντων της Ρωσίας, όπως ο Πούτιν ή ο υπουργός εξωτερικών του Λαβρόφ;
Η απάντηση είναι απλή. Η Ρωσία, όπως στο πολιτικό πεδίο -με την εισβολή στην Ουκρανία και τη γενικευμένη επίθεση κατά της Δύσης, της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας- έτσι και στο εκκλησιαστικό πεδίο, κάνει αυτό που πάντα ξέρουν να κάνουν όλα τα αυταρχικά, ολοκληρωτικά και αναθεωρητικά καθεστώτα: πλήρους κλίμακας επίθεση, μπούλινγκ, «νταβατζιλίκι», υβριδικό ή και θερμό πόλεμο και τελικά… ό,τι τους βγει. Παίζουν τη γνωστή σε αυτούς «ρωσική ρουλέτα», ποντάροντας πάντα στο φόβο και τις αδυναμίες των «εχθρών» τους.
Αλλά, όπως και με την εισβολή στην Ουκρανία, έτσι και στο εκκλησιαστικό, την πάτησαν. Γιατί οι «εχθροί» τους δεν φοβήθηκαν, δεν λάκισαν, δεν υποχώρησαν από τις αρχές και τις αξίες που υπερασπίζονται και διακρατούν. Αντιθέτως, η Ρωσία και η Εκκλησία της βρέθηκαν αντιμέτωπες με τη σφοδρή, ενιαία και ανυποχώρητη αντίδραση του Ελεύθερου Κόσμου, γεγονός που τους έχει τρομάξει, αφού η απομόνωση και η περιθωριοποίηση που τους απειλεί τινάζουν στον αέρα οποιαδήποτε επεκτατικά σχέδια και στρατηγικές για γεωπολιτική και εκκλησιαστική κυριαρχία και επιρροή.
Έτσι, την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενος, ο μητροπολίτης Ιλαρίων -ο οποίος έλαβε τα δέοντα μηνύματα και κατά την πρόσφατη συμμετοχή του στις εργασίες του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών στην Κύπρο, όπου συναντήθηκε και συνομίλησε και με ένα εκ των «εχθρών», το Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρυσόστομο- επιλέγει στην παρούσα φάση να παίξει το χαρτί της διαλλακτικότητας, επιχειρώντας να αναχαιτίσει το κύμα κατακραυγής όλων των Χριστιανών της γης και των Εκκλησιών τους κατά του πατριάρχου Κυρίλλου και της Εκκλησίας της Ρωσίας λόγω της τραγικής και αντιχριστιανικής στάσης τους σε σχέση με τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία. Μια κατακραυγή που γιγαντώνεται κάθε φορά που ο Κύριλλος, με τα κηρύγματα και τις λοιπές δημόσιες παρεμβάσεις του, εμφανίζεται να δικαιολογεί ηθικά και «θεολογικά» την εγκληματική εισβολή στην Ουκρανία, τα εγκλήματα πολέμου και την επιχειρούμενη Γενοκτονία κατά του Ουκρανικού Λαού.
Το αιρετικό και φασιστικό ιδεολόγημα του «ρωσικού κόσμου» έχει, όσο ποτέ άλλοτε, έλθει στο προσκήνιο και έχει τεθεί στο στόχαστρο εκκλησιαστικών προσωπικοτήτων, θεολόγων, ακαδημαϊκών, αναλυτών και πολιτικών σε όλο τον πλανήτη, ως η βασική πηγή και το θεωρητικό υπόβαθρο που εξέθρεψε το τέρας του Ρωσικού Φασισμού (ρωσισμού), τα καταστροφικά πλοκάμια του οποίου βλέπουμε σήμερα να πασχίζουν να πνίξουν την Ουκρανία και το μαρτυρικό λαό της. Πλοκάμια, που αν δεν κοπούν εδώ και τώρα, με ή χωρίς αναισθητικό, δεν θα αρκεστούν φυσικά στην Ουκρανία, αλλά θα απλωθούν απειλητικά περαιτέρω, με πραγματικό κίνδυνο γενικευμένου πολέμου στην Ευρώπη και τον κόσμο, για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μπροστά λοιπόν στην επαπειλούμενη απομόνωσή τους -που έγινε ακόμη πιο αισθητή όταν ακόμη και ο Πάπας Φραγκίσκος ματαίωσε την προγραμματισμένη για τον Ιούνιο δεύτερη (μετά την Αβάνα) συνάντησή του με τον Κύριλλο, στηλιτεύοντάς τον μάλιστα διεθνώς με τον απαξιωτικό χαρακτηρισμό «παπαδοπαίδι του Πούτιν»- οι Μοσχοβίτες αναζητούν νέα μονοπάτια ελιγμών, ώστε να επιβιώσουν και να συνεχίσουν να ακούγονται σε ένα κόσμο, εμβρόντητο και αηδιασμένο από τα φρικτά εγκλήματα που εδώ και τρεις μήνες διαπράττει στην Ουκρανία μια ανίερη ορδή «Ορθοδόξων» Ρώσων και Ισλαμιστών Τσετσένων και Σύρων μισθοφόρων συμπολεμιστών, υπό τις «ευλογίες» μάλιστα του Ρώσου πατριάρχη…
Όμως, κανένας δεν πρέπει να σπεύσει να γοητευθεί από το ξαφνικό αυτό συγκαταβατικό ύφος ούτε από τα καθησυχαστικά λόγια του μητροπολίτη Ιλαρίωνα ή όποιου άλλου εκπροσώπου της Εκκλησίας της Ρωσίας. Τα βαθύτερα αίτια, εκτός από όσα προαναφέραμε, μπορεί να είναι και άλλα, καθόλου ιερά ή ευγενή… Όλοι, για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι ο πατριάρχης Κύριλλος προσωπικά έχει καταγγελθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το ρόλο του στον πόλεμο του Πούτιν, ενώ ήδη συμπεριλαμβάνεται στη νέα λίστα κυρώσεων κατά Ρώσων αξιωματούχων και ολιγαρχών που στηρίζουν αυτόν τον πόλεμο. Δεν ξέρουμε ποια άλλα πρόσωπα της Εκκλησίας της Ρωσίας μπορεί στο μέλλον να βρεθούν στο στόχαστρο των δυτικών κυρώσεων, όσο ο πόλεμος συνεχίζεται και όσο ο Κύριλλος επιμένει να τον θεωρεί «ιερό» και «αναγκαίο». Ένα σήμα καλής θελήσεως και διάθεσης καταλλαγής μπορεί να εκπέμπεται ακόμη και για να κάμψει τη σφοδρή αντίδραση και αποδοκιμασία των πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών του Ελεύθερου Κόσμου, ώστε να αναβληθούν ή και ματαιωθούν κυρώσεις προς τις εκκλησιαστικές προσωπικότητες της Ρωσίας.
Αλλά και μέσα στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν την αποπομπή της Εκκλησίας της Ρωσίας, ως συνεργού -αν όχι και καταλυτικού επιταχυντή- της παράνοιας του Πούτιν.
Δεν γνωρίζω πώς θα εξελιχθεί αυτό το «φλερτ» του μητροπολίτη Ιλαρίωνα με το ρεαλισμό, αλλά σε κάθε περίπτωση καμία τοπική Ορθόδοξη ή αλλόδοξη Εκκλησία δεν μπορεί να κρύψει κάτω από το χαλί τις βαρύτατες ευθύνες του πατριάρχη Κυρίλλου και συνολικά της Εκκλησίας της Ρωσίας για όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία. Όπως είπε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην πρόσφατη συνέντευξή του στην ελληνική δημόσια τηλεόραση, «η Εκκλησία της Ρωσίας μας απογοήτευσε», όχι μόνο μη καταδικάζοντας απερίφραστα τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά και παρέχοντας «θεολογικό» και ιδεολογικό αφήγημα για την υποστήριξή της.
Η «λευκή σημαία» που αχνοφαίνεται πίσω από το λευκό επανωκαλύμμαυχο του μητροπολίτη Ιλαρίωνα δεν μπορεί επί του παρόντος να γίνει αποδεκτή ως ειλικρινές σήμα για διάλογο και συμφωνία. Διότι είναι κατάστικτη από τις κηλίδες του αίματος των χιλιάδων αθώων θυμάτων της ρωσικής θηριωδίας στην πολύπαθη, μαρτυρική και ηρωική Ουκρανική γη. Διότι αυτό το αίμα βοά και ζητά εκδίκηση από τον Κύριο. Διότι με τη στάση και τους λόγους τους ο πατριάρχης Κύριλλος και η υπ’ αυτόν Εκκλησία της Ρωσίας με αφροσύνη επαναλαμβάνουν το αυτο-ανάθεμα του φανατισμένου όχλου των αντιθέων: «Τό αἷμα αὐτοῦ ἐφ᾿ ἡμᾶς καί ἐπί τά τέκνα ἡμῶν» (Ματθ. 27, 25).
Του Αρχιμανδρίτου ΡΩΜΑΝΟΎ ΑΝΑΣΤΑΣΙΆΔΗ